مردم مؤمن استان گلستان همزمان با فرارسیدن ماه محرم، همچون دیگر نقاط کشور با برگزاری مراسم و آیین های مختلف ارادت خود را به سیدالشهدا (ع) و یاران باوفایشان را نشان می دهند.

این مراسمات از اول ماه محرم آغاز می شود و تا پایان محرم و برخی از آنها تا پایان ماه صفر ادامه دارد.

محرم در استان گلستان حال و هوای دیگری دارد و مردم گلستان از چند روز قبل از فرا رسیدن ماه عزاداری و ماتم به سیاهپوش کردن مساجد، تکایا، حسینیه ها و محلات خود اقدام می کنند.

گلستان، نگارستان ایران با برخورداری از اقوام مختلف ترکمن، سیستانی، بلوچ، مازنی، شاهرودی، کاشمری، قزلق، نیشابوری و قزلباش به ایرانی کوچک نامیده می شود که این اقوام در این ایام با آیین های منطقه خود به عزاداری می پردازند.

برخی از آیین های سنتی و قدیمی گلستان به دلیل برخورداری از ویژگی های خاص در فهرست آثار میراث ناملموس کشور به ثبت هم رسیده است.

روضه خوانی:
روضه خوانی یکی از آیین های قدیمی مردم استان گلستان است که در ماه محرم در تکایای موجود در محلات و بازارهای قدیمی و منازل برخی از مردم شهر و روستای استان به خصوص شهر گرگان برگزار می شود.

مردم استان از اولین روز محرم با هماهنگی با روحانی، به مدت ۱۰ روز منزل خود را برای میزبانی از عزاداران سیدالشهدا قرار می دهند و روضه های خانگی در این منازل و تکایا برگزار می شود.

برخی از مردم روستاهای استان نیز در ۲ نوبت صبح و عصر روضه های خانگی را در منازلشان برگزار می کنند و پس از روضه خوانی توسط روحانی به پذیرایی از عزاداران حسینی می پردازند.

آیین طوق بندان

مراسم علم بندان یا طوق بندان یکی از مراسمات مردم شهر گرگان است که به یاد علمدار کربلا از روزهای چهارم تا دهم محرم در محلات قدیم گرگان بسته می شود.

طوق ها شامل شاخه ای عمودی است از فلز با آیات حک شده روی آن است که به یک چوب پنج متری متصل می شود. هر یک از محلات قدیم گرگان در مراسم طوق بندان این طوق ها را آذین بندی کرده و بعد از مداحی و سینه زنی به حرکت درآوردن بر جداره تکیه محل خود نصب می کنند. این طوق ها تا ۲۸ صفر بر این تکایا و برخی از مساجد نصب است.

این مراسم بعد از نماز ظهر و قبل از نماز مغرب و عشاء در محلات میرکریم، نعلبندان، پاسرو، میخچه‌گران، سرچشمه، سبزه مشهد، سرپیر، دباغان، میدان عباسعلی، دربنو، دوشنبه‌ای، شازده قاسم، ملل و آلوچه باغ برگزار می شود.

آیین چهل منبر یا پامنبری

چهل‌منبر یا پامنبری از دیگر رسومات قدیمی عزاداری مردم دارالمومنین گرگان است که در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. این مراسم که غروب روز تاسوعا برگزار می شود مردم به درب منازلی دارای منبرهای عزاداری هستند می روند و با روشن کردن شمع بر روی ۴۰ منبر، برای برآورده شدن حاجات خود دعا می کنند.

صاحبان این منبرها بر اساس رسوم گذشته و با اعتقاد اینکه باید بهترین غذا را به یاد امام حسین(ع) و یارانش طبخ کنند، در این شب با خورشت قورمه‌سبزی و شربت از عزاداران امام حسین (ع) پذیرایی می کنند.

آیین دسته چوبی

آیین دسته چوبی از آیین های دیگری است که همزمان با سومین روز شهادت امام حسین(ع) در شب دوازدهم محرم در برخی از محلات قدیم گرگان همچون؛ سبزه مشهد، سرپیر، دباغان و میخچه‌گران برگزار یم شود.

در این مراسم، عزاداران با روشن کردن چند مشعل و به دست گرفتن چوب های بلند با سینه زنی و حسین حسین گویان از محلات خود به سمت میدان عباسعلی(ع) گرگان می روند و در آنجا با در دست داشتن مشعل های به عزاداری می پردازند.

آیین مذهبی نخل پا در غرب گلستان

مراسم نخل پا از مراسمات ویژه محرم در غرب گلستان است که قدمتی ۲۵۰ ساله دارد. این مراسم همه ساله در روز عاشورا در روستای بالاجاده شهرستان کردکوی در غرب استان گلستان برگزار می‌شود.

این مراسم که از ظهر عاشورا آغاز می شود هیئت‌های مذهبی روستا به‌ صورت زنجیرزنی و سینه‌زنی به سمت مجمع عزاداران امام حسین (ع) که نخل پا در آن قرار دارد حرکت می کنند و در این مکان واقعه عاشورا برای عزاداران حسینی نمایش داده می شود.

آیین سینه‌زنی کمر به کمر رامیان

مراسم سینه‌زنی کمر به کمر شهرستان رامیان یکی از آیین های قدیمی مردم و قوم فزلباش رامیان است که سابقه ای دیرینه دارد.

مردم قزلباش شهرستان رامیان در شب‌های دهه اول محرم با حضور در مسجد محله خود به عزاداری سالار و سرور شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین(ع) و یاران با وفایش می پردازند و در روز عاشورا تمام طوایف قزلباش با پوشیدن کفن های سبز و سفید و قرار گرفتن در کنار هم و گرفتن کمر یکدیگر و شانه به شانه و به صورت چند ردیف منظم به دور یک میدان سینه زنی می کنند.

 این دسته عزاداری در چندین صف طولانی به صورت حلقه ای با حرکت پشت سر هم به سینه زدن و عزاداری به ۲ زبان فارسی و ترکی می پردازند.

آیین سوگواری «قوم بنی اسد» شهرستان بندرگز

این مراسم با الهام از قوم بنی اسد در مسجد شهدای روستای گز غربی برگزار می شود. در این مراسم عزاداران لباس عزا و پیراهن‌های سیاه بلند بر تن می کنند و با گرفتن بیل و کلنگ بروی شانه‌های خود در حیاط مسجد به دور شهدا می‌گردند و اشعاری را قرائت می کنند.

نوجوانان این روستا نیز با کشیدن پارچه‌ای سفید بر روی خود در بخش مرکزی حیاط مسجد، نقش شهدا را ایفا می‌کنند.

آیین حسن حسین خوانی در شرق گلستان

آیین حسن حسین خوانی هرساله از هفتم ماه محرم تا ظهر عاشورا در شهرستان‌های گالیکش و مینودشت و روستای فارسیان فرنگ، القجر و... برگزار می‌شود.

این مراسم به صورت گروهی و به صورت حلقه ای دور علم برگزار می شود و عزاداران حسینی با گرفتن کمر یکدیگر به صورت یکدست به سینه زدن می پردازند و اشعاری را که مداح قرائت می کنند را به صورت مرتب تکرار می کنند.

در این مراسم مداحان می‌گویند: «حسن» و بقیه برگزارکنندگان هماهنگ باهم می‌گویند: «حسین»؛ بعد از گذشت چند دقیقه «حسن‌گو» می‌گوید: «علی» بقیه می‌گویند: «حیدر» و این اسم چندین بار تکرار می‌شود و مجدداً به گفتن حسن و حسین برمی‌گردند.